De cri-index: een belangrijke factor bij het kiezen van verlichting
Om tot de juiste verlichting voor elke ruimte én elke toepassing te komen, zijn drie thema’s van belang: lichthoeveelheid, lichtkleur en kleurweergave-index. Waar de lichthoeveelheid (lumen en lux) direct invloed heeft op het welzijn en de prestaties van mensen, bepaalt de lichtkleur (Kelvin) in belangrijke mate de sfeer én onze gemoedstoestand. De kleurweergave-index (CRI) geeft aan hoe kleurecht materialen, objecten en oppervlakken door de lichtbron worden verlicht.
De kleurweergave-index wordt ook wel Color Rendering Index (CRI) genoemd en loopt uiteen van 0 tot 100. Waar de 0 aangeeft dat er slechts weinig kleur aanwezig is, komt de kleurechtheid bij een CRI van 100 exact overeen met de kleurweergave bij daglicht (zonlicht). Met andere woorden: hoe hoger de CRI, hoe beter de lichtbron de kleuren weergeeft:
We hebben het allemaal weleens meegemaakt: je staat nieuwe kleding of schoenen te passen en voordat je overgaat tot je definitieve keuze, vraag je aan de medewerker of je even buiten mag kijken naar ‘hoe de kleur er in het echt uitziet’. Dit lijkt misschien een vreemd verzoek, maar is het allerminst. Immers zorgt zonlicht voor de meest betrouwbare kleurweergave. Om deze reden is in de verlichtingsindustrie ook afgesproken dat zonlicht een kleurweergave-index heeft van 100.
De zon is een unieke lichtbron, die álle kleuren in zich heeft. Daarom kunnen wij buiten ook alle kleuren waarnemen. Om dit met led-verlichting te evenaren, is helaas onmogelijk. Immers moeten hiervoor ontzettend veel kleuren aan het lichtspectrum worden toegevoegd. Van rood tot groen, blauw en wit en inclusief alle mogelijke mengkleuren. De moeilijkste lichtkleur om hierbij te maken, is rood. En dat terwijl deze lichtkleur van grote invloed is op de CRI-waarde!
De eerste led-verlichting die in de markt werd geïntroduceerd, had een kleurweergave-index van 70-80. Onder deze verlichting zagen mensen er al snel grauw en vermoeid uit, ongeacht de lichtkleur van de armaturen. Inmiddels is deze techniek echter flink geëvolueerd. En hoewel een CRI van 100 misschien niet mogelijk is, zijn inmiddels steeds meer led-armaturen verkrijgbaar met een CRI van ver in de 90. Dit wordt ook als steeds wenselijker ervaren. Zowel op de werkvloer als thuis, zodat we zeker weten dat de stof of het behang dat we in de winkel hebben uitgezocht, er thuis net zo mooi uitziet.
De exacte berekening van de CRI-waarde wordt beschreven in de CIE 13.3-1995. In basis komt het erop neer dat acht referentiekleuren onder een bepaalde lichtbron worden vergeleken met dezelfde kleuren onder daglicht. Vervolgens wordt per referentiekleur berekend in hoeverre deze afwijkt van de ‘echte kleur’. Hoe meer de kleuren overeenkomen, hoe beter en hoger de kleurweergave-index van de lichtbron.
De kleurweergave-index wordt uitgedrukt in tientallen en standaard weergegeven met een ‘groter dan’ (>) teken. De eenheid van de CRI-waarde is Ra. Tronix Lighting adviseert om minimaal lichtbronnen met een CRI van >80 Ra toe te passen.
Welke CRI-waarde het beste is, verschilt per toepassing. Zo zal een drukkerij hogere eisen stellen aan de kleurweergave dan een particulier voor zijn buitenverlichting. Voor bijvoorbeeld winkels, showrooms en galeries kan het bovendien interessant zijn om te spelen met CRI-waarden. Kies je bijvoorbeeld voor een lichtbron met veel wit, dan worden alle witte materialen, objecten en oppervlakken in de ruimte extra fris en helder uitgelicht. Een led-chip met veel warme kleuren benadrukt de aardetinten in een ruimte, terwijl iets meer blauw bijvoorbeeld het water in een zwembad accentueert.
Om de juiste verlichting voor elke ruimte en elke toepassing te garanderen, moeten kleurweergave-index, lichtkleur en lichthoeveelheid nauw worden afgestemd. Alle drie de thema’s hebben namelijk invloed op elkaar. Bovendien geldt dat hoe hoger de CRI, hoe lager de energie-efficiëntie van de led-bron is.
Naast de CRI-waarde is ook de ‘Black Body Radiation’ (BBR) of ‘Black Body Locus’ (BBL) van invloed op hoe wij kleuren beleven. In de natuurkunde wordt met beide termen een oppervlak bedoeld dat alle stralingsenergie absorbeert die erop valt. Door het invallend licht te absorberen in plaats van te reflecteren, lijkt het oppervlak zwart (black body).
Pas wanneer zowel de CRI- als BBR/BBL-waarden zich in het juiste spectrum bevinden, is écht een pure kleurweergave mogelijk. De lichtspecialisten van Tronix Lighting hebben zich uitgebreid in deze materie verdiept. Bovendien beschikt Tronix Lighting over een uitgebreid assortiment led-verlichtingsoplossingen met uitstekende en natuurgetrouwe CRI-waarden en een hoge energie-efficiëntie. Van led-panelen tot led-downlights, led-highbays en led-lijnverlichting.
Wil je meer informatie over onze oplossingen? Bezoek dan onze showroom in Uden of neem vrijblijvend contact op met onze lichtspecialisten, via sales@tronixlighting.com
- Waarde 100-90: uitstekend, natuurgetrouwe kleurweergave.
- Waarde 90-80: goed, de kleurweergave is relatief natuurgetrouw.
- Waarde 60-80: matig, de kleurweergave kan afwijken van de kleurechtheid.
- Waarde <60: slecht, de kleurweergave wijkt af van kleurechtheid.
Meest betrouwbare kleurweergave
We hebben het allemaal weleens meegemaakt: je staat nieuwe kleding of schoenen te passen en voordat je overgaat tot je definitieve keuze, vraag je aan de medewerker of je even buiten mag kijken naar ‘hoe de kleur er in het echt uitziet’. Dit lijkt misschien een vreemd verzoek, maar is het allerminst. Immers zorgt zonlicht voor de meest betrouwbare kleurweergave. Om deze reden is in de verlichtingsindustrie ook afgesproken dat zonlicht een kleurweergave-index heeft van 100.
De zon is een unieke lichtbron, die álle kleuren in zich heeft. Daarom kunnen wij buiten ook alle kleuren waarnemen. Om dit met led-verlichting te evenaren, is helaas onmogelijk. Immers moeten hiervoor ontzettend veel kleuren aan het lichtspectrum worden toegevoegd. Van rood tot groen, blauw en wit en inclusief alle mogelijke mengkleuren. De moeilijkste lichtkleur om hierbij te maken, is rood. En dat terwijl deze lichtkleur van grote invloed is op de CRI-waarde!
Steeds hogere CRI-waarde
De eerste led-verlichting die in de markt werd geïntroduceerd, had een kleurweergave-index van 70-80. Onder deze verlichting zagen mensen er al snel grauw en vermoeid uit, ongeacht de lichtkleur van de armaturen. Inmiddels is deze techniek echter flink geëvolueerd. En hoewel een CRI van 100 misschien niet mogelijk is, zijn inmiddels steeds meer led-armaturen verkrijgbaar met een CRI van ver in de 90. Dit wordt ook als steeds wenselijker ervaren. Zowel op de werkvloer als thuis, zodat we zeker weten dat de stof of het behang dat we in de winkel hebben uitgezocht, er thuis net zo mooi uitziet.
Minimaal >80 Ra
De exacte berekening van de CRI-waarde wordt beschreven in de CIE 13.3-1995. In basis komt het erop neer dat acht referentiekleuren onder een bepaalde lichtbron worden vergeleken met dezelfde kleuren onder daglicht. Vervolgens wordt per referentiekleur berekend in hoeverre deze afwijkt van de ‘echte kleur’. Hoe meer de kleuren overeenkomen, hoe beter en hoger de kleurweergave-index van de lichtbron.
De kleurweergave-index wordt uitgedrukt in tientallen en standaard weergegeven met een ‘groter dan’ (>) teken. De eenheid van de CRI-waarde is Ra. Tronix Lighting adviseert om minimaal lichtbronnen met een CRI van >80 Ra toe te passen.
Spelen met CRI-waarden
Welke CRI-waarde het beste is, verschilt per toepassing. Zo zal een drukkerij hogere eisen stellen aan de kleurweergave dan een particulier voor zijn buitenverlichting. Voor bijvoorbeeld winkels, showrooms en galeries kan het bovendien interessant zijn om te spelen met CRI-waarden. Kies je bijvoorbeeld voor een lichtbron met veel wit, dan worden alle witte materialen, objecten en oppervlakken in de ruimte extra fris en helder uitgelicht. Een led-chip met veel warme kleuren benadrukt de aardetinten in een ruimte, terwijl iets meer blauw bijvoorbeeld het water in een zwembad accentueert.
Ingewikkeld samenspel van lichtcondities
Om de juiste verlichting voor elke ruimte en elke toepassing te garanderen, moeten kleurweergave-index, lichtkleur en lichthoeveelheid nauw worden afgestemd. Alle drie de thema’s hebben namelijk invloed op elkaar. Bovendien geldt dat hoe hoger de CRI, hoe lager de energie-efficiëntie van de led-bron is.
Black Body Locus
Naast de CRI-waarde is ook de ‘Black Body Radiation’ (BBR) of ‘Black Body Locus’ (BBL) van invloed op hoe wij kleuren beleven. In de natuurkunde wordt met beide termen een oppervlak bedoeld dat alle stralingsenergie absorbeert die erop valt. Door het invallend licht te absorberen in plaats van te reflecteren, lijkt het oppervlak zwart (black body).
Pas wanneer zowel de CRI- als BBR/BBL-waarden zich in het juiste spectrum bevinden, is écht een pure kleurweergave mogelijk. De lichtspecialisten van Tronix Lighting hebben zich uitgebreid in deze materie verdiept. Bovendien beschikt Tronix Lighting over een uitgebreid assortiment led-verlichtingsoplossingen met uitstekende en natuurgetrouwe CRI-waarden en een hoge energie-efficiëntie. Van led-panelen tot led-downlights, led-highbays en led-lijnverlichting.
Wil je meer informatie over onze oplossingen? Bezoek dan onze showroom in Uden of neem vrijblijvend contact op met onze lichtspecialisten, via sales@tronixlighting.com
Overzicht
